مصطفی تاجزاده کیست؟ | نماد اصلاحطلبی منتقد و سالها حبس
رویداد۲۴ | سید مصطفی تاجزاده، چهره اصلاح طلبی که این روزها عمدتاً با حبسهای طولانی مدتش شناخته میشود.تاجزاده که زمانی در دولت اصلاحات به ریاست سید محمد خاتمی، عهدهدار سمت معاون سیاسی وزیر کشور و سرپرستی این وزارتخانه بود، پس از جریانات انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، از یک مقام ارشد اجرایی به یک منتقد تبدیل شد. تاجزاده همچنین از اعضای شورای مرکزی دو تشکل مهم اصلاحطلب، یعنی جبهه مشارکت ایران اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران، بوده است.
اگرچه او سابقه چندین ساله در نهادهای دولتی، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته تا معاونت وزارت کشور و مشاورت رئیسجمهور، را در کارنامه خود دارد، اما وجهه او در سالهای اخیر بیش از هر چیز با سرسختی در موضعگیریهای سیاسی و انتقادات علنی، حتی از درون زندان، تعریف شده است. او در سال ۱۳۸۸ و پس از آن در سال ۱۴۰۱ بازداشت و پروندههای قضایی برای او تشکیل شد.
فعالیتهای پیش از انقلاب مصطفی تاجزاده
سید مصطفی تاجزاده متولد ۹ شهریور ۱۳۳۶ در تهران است، اگرچه تاریخ شناسنامهای او اول آذر ۱۳۳۵ ذکر شده است. وی که فرزند دوم خانوادهای شش نفره است، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند و در سال ۱۳۵۴ موفق به اخذ دیپلم شد. پس از قبولی در امتحان اعزام به خارج، به آمریکا رفت و از دی ماه ۵۴ تا شهریور ۵۷ به مدت دو سال و نه ماه در آنجا حضور داشت. تاجزاده در آمریکا ضمن تحصیل در رشته مهندسی مکانیک، فعالیتهای سیاسی خود را علیه حکومت پهلوی از طریق انجمن اسلامی کالیفرنیا دنبال کرد. در اواخر سال ۱۳۵۶، او به همراه دوستانش از جمله محمود یاسینی، حسن واعظی و همایون خسروی، گروهی چریکی به نام «فلق» را با مشی مسلحانه تأسیس کرد. او در مهرماه ۱۳۵۷ پس از دیدار با امام خمینی در پاریس، تحصیل را رها کرد و به ایران بازگشت. تاجزاده به عنوان نماینده ویژه گروه فلق، در کمیته ویژه استقبال از آیتالله خمینی انتخاب شد.
نقشآفرینی مصطفی تاجزاده در دهه اول انقلاب
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گروه فلق با پیوستن به شش گروه چریکی دیگر که مخالف «سازمان مجاهدین خلق ایران» بودند، «سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی» را بنیان نهادند. تاجزاده در این سازمان، مسئولیت روابط عمومی و عضویت در دفتر سیاسی را برعهده داشت و تحلیلهای درون گروهی سازمان را تدوین میکرد. پس از بروز اختلافات داخلی و ترک سازمان توسط اعضای چپ و میانه، تاجزاده به دعوت زنگنه، معاون فرهنگی وقت، به اداره کل مطبوعات و نشریات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رفت.
مسئولیت های تاجزاده در دوران وزارت خاتمی
با وزیر شدن سید محمد خاتمی در وزارت ارشاد، تاجزاده به مدیریت اداره کل نمایندگیهای فرهنگی در خارج از کشور منصوب شد. سپس سرپرستی معاونت و مدتی بعد، به عنوان معاون امور بینالملل وزیر ارشاد فعالیت کرد و تا پایان جنگ در اسفند ۱۳۶۳ در این سمت باقی ماند. در این مدت، او همچنین عضو شورای سیاسی دولت مهندس موسوی بود. پس از پایان جنگ، تاجزاده برای ادامه تحصیلات از کلیه مسئولیتهای اجرایی استعفا داد و در رشته علوم سیاسی مشغول به تحصیل شد. او در سال ۱۳۷۱ در کنکور سراسری کارشناسی ارشد رتبه اول کشور را کسب کرد. هرچند تلاش کرد برای ادامه تحصیل به پاریس برود، اما پس از استعفای سید محمد خاتمی از وزارت ارشاد، به ایران بازگشت و به تحصیلات خود ادامه داد. وی در کنکور دکترای علوم سیاسی در سال ۱۳۷۴ شرکت کرد، اما پس از پیروزی خاتمی در سال ۱۳۷۶، تحصیلاتش را نیمهکاره رها کرد و مدرک دکترا را دریافت نکرد.
تاجزاده و معاونت وزارت کشور در دولت اصلاحات
با پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات ۱۳۷۶، تاجزاده به دعوت وزیر کشور وقت، عبدالله نوری، به عنوان رئیس ستاد انتخابات کشور برگزیده شد. او همچنین معاون سیاسی وزیر کشور بود. در همین دوره بود که اولین انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا برگزار شد که به گفته تاجزاده، سختترین انتخابات در آن دوره بود. وی پس از استیضاح نوری، برای مدتی سرپرست وزارت کشور شد و پس از انتصاب عبدالواحد موسوی لاری، دوباره به سمت معاونت سیاسی بازگشت. تاجزاده در طول این دوران، ریاست ستاد انتخابات سه دوره مختلف را بر عهده داشت. همچنین در همین زمان بود که او به عضویت دفتر سیاسی و شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی درآمد.
جنجال انتخابات مجلس ششم
در زمستان ۱۳۷۸، در پی جنجالهای مربوط به انتخابات مجلس ششم در حوزه انتخابیه تهران، شورای نگهبان ادعای تخلفات گسترده را مطرح کرد و صحت نتایج این حوزه را تأیید نکرد. اختلافات بین وزارت کشور و شورای نگهبان بالا گرفت و به بازشماری آراء کشیده شد. با فرمان رهبر انقلاب مبنی بر باطل شدن آراء صندوقهای مخدوش، ۵۳۴ صندوق باطل شد که در پی آن غلامعلی حداد عادل جایگزین علیرضا رجایی، تنها نامزد تأیید صلاحیت شده ملی-مذهبی، در فهرست ۳۰ نفره تهران شد.
بر اساس شکایت آیت الله جنتی، دبیر شورای نگهبان، تاجزاده به جرم تخلف در جریان انتخابات به دادگاه فراخوانده شد و به مدت سه سال از خدمات دولتی منفصل گردید. اما تاجزاده این اقدام شورای نگهبان را تلاشی برای جبران «اشتباه» خود در تأیید صلاحیت رجایی دانست و ادعا کرد که ابطال بیش از ۵۰۰ صندوق برای تنزل رجایی و ورود حدادعادل انجام شد. او همچنین ادعا کرد که شکایتش علیه جنتی رسیدگی نشد و گفت: «اگر کرده بودند و آن متخلف بزرگ را سرجای خود نشانده بودند تردید نکنید که در سال ۸۸ این اتفاقات رخ نمیداد». تاجزاده همچنین در سال ۱۳۷۹ به دلیل فاشیست خواندن محاصرهکنندگان فرودگاه خرمآباد در جریان تظاهرات دفتر تحکیم وحدت، به توهین و تحریک متهم و محاکمه شد.
پس از پایان دوره محرومیت، او در سال ۱۳۸۲ به معاونت وزیر علوم رفت و سپس با حکم خاتمی، مشاور رئیسجمهور شد و تا پایان دولت هشتم این مقام را داشت.
تاجزاده در دوران پرتلاطم ۱۳۸۸
پس از روی کار آمدن محمود احمدینژاد، تاجزاده مدتی در کتابخانه ملی و سپس در نهاد ریاست جمهوری مشغول به کار شد. اما نقطه عطف زندگی سیاسی او، حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ بود. وی تنها یک روز پس از انتخابات بازداشت شد. او به شش سال حبس محکوم شد و پس از انتشار نامهها و مقالات از درون زندان، یک سال دیگر به مدت حبس او اضافه شد. او از ۲۳ خرداد ۱۳۸۸ تا ۱۵ خرداد ۱۳۹۵، مجموعاً ۷ سال را در زندان اوین سپری کرد. همسر وی، فخرالسادات محتشمیپور، نقش مهمی در اطلاعرسانی درباره وضعیت زندانیان سیاسی داشت و خود نیز در اسفند ۱۳۸۹ دستگیر شد.
در اردیبهشت ۱۳۹۰، تاجزاده از زندان اوین، حسین شریعتمداری، مدیر مسئول کیهان، را برای مناظره کتبی به چالش کشید. او در نامههای خود، به طرح سوالاتی درباره عملکرد حاکمیت پس از انتخابات ۱۳۸۸ پرداخت.
مصطفی تاجزاده پس از آزادی
تاجزاده در بامداد ۱۵ خرداد ۱۳۹۵، پس از تحمل کامل دوران محکومیت ۷ ساله خود، از زندان آزاد شد. او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶، اعلام کرد که به لحاظ شخصی به روحانی رای میدهد ولی به لحاظ جریانی به اندیشه اصلاحی، یعنی دموکراسی در ایران و صلح در منطقه، رای میدهد. او همچنین طبق آنچه حمایت همراه با انتقاد از دولت روحانی خوانده بود، تاکید کرد که حمایت اصلاحطلبان به معنای چشمپوشی بر نقاط ضعف دولت نیست و باید چراغ امید را در جامعه روشن نگه داشت.
در سال ۱۴۰۰، تاجزاده با هدف «تغییر و اصلاحات ساختاری، رویکردی و رفتاری»، رسماً نامزدی خود را برای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اعلام و ثبت نام کرد اما صلاحیت وی توسط شورای نگهبان رد شد.
بازداشت مصطفی تاجزاده در ۱۴۰۱
مصطفی تاجزاده در تیرماه ۱۴۰۱، مجدداً بازداشت شد. رسانهها اتهام وی را «اقدام علیه امنیت ملی» عنوان کردند. در دوران حبس اخیر، اخباری مبنی بر تشکیل پروندههای جدید و تشدید مجازات علیه تاجزاده منتشر شده است؛ به طوری که او در نوشتهای اظهار داشت که ظاهراً قرار است حکم ۵ ساله فعلیاش به ۱۰ سال افزایش یابد. اگرچه چنین اتفاقی رخ نداد.
در خصوص وضعیت مرخصی وی، رسانه رسمی قوه قضاییه اعلام کرده بود که تاجزاده در طول دوران حبس هیچگونه درخواست مرخصی نداشته است. هرچند تاجزاده در پی درگذشت برادرش، محمد، به مرخصی آمد. او همچنین در گذشته مرخصی تحتالحفظ (همراه با مأمور) برای شرکت در مراسم سوگواری باجناق خود را نپذیرفته بود.
به هر حال مصطفی تاجزاده با سابقه طولانی فعالیت سیاسی در دهههای ۶۰ و ۷۰ از درون ساختار قدرت و مصاحبه ها و اظهاراتش در سالهای بعد بیشتر به عنوان چهرهای اصلاح طلبی شناخته می شود که حاضر نشده است مواضع خود را در مواجهه با ساختار قدرت معتدل کند. او در حال حاضر بازنشسته نهاد ریاست جمهوری است.
زندگی شخصی تاجزاده
سید مصطفی تاجزاده در سال ۱۳۵۹ با فخرالسادات محتشمیپور ازدواج کرد. همسر وی دخترعموی علیاکبر محتشمیپور (وزیر کشور سابق) و از اعضای شورای مرکزی جبهه مشارکت است. حاصل این ازدواج دو دختر به نامهای عارفه و فاطمه است.
خوبه. 
